6. ญาณกถาวณฺณนา

[876-877] อิทานิ ญาณกถา นาม โหติฯ ตตฺถ ธมฺมจกฺกปฺปวตฺตเน ทฺวาทสาการญาณํ สนฺธาย ‘‘ทฺวาทสวตฺถุกํ ญาณํ โลกุตฺตร’’นฺติ เยสํ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ ปุพฺพเสลิยานํ, เต สนฺธาย ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ อถ นํ ‘‘สเจ ตํ ทฺวาทสวตฺถุกํ, ทฺวาทสหิ มคฺคญาเณหิ ภวิตพฺพ’’นฺติ โจเทตุํ ทฺวาทสาติอาทิมาหฯ อิตโร มคฺคสฺส เอกตฺตํ สนฺธาย ปฏิกฺขิปติ, เอเกกสฺมิํ สจฺเจ สจฺจญาณกิจฺจญาณกตญาณานํ วเสน ญาณนานตฺตํ สนฺธาย ปฏิชานาติฯ ทฺวาทส โสตาปตฺติมคฺคาติอาทีสุปิ เอเสว นโยฯ นนุ วุตฺตํ ภควตาติ สุตฺตํ สทฺธิํ ปุพฺพภาคปรภาเคหิ ญาณนานตฺตํ ทีเปติ, น อริยมคฺคสฺส ทฺวาทส ญาณตํฯ ตสฺมา อสาธกนฺติฯ

ญาณกถาวณฺณนาฯ

วีสติโม วคฺโคฯ

จตุตฺถปณฺณาสโก สมตฺโตฯ

21. เอกวีสติมวคฺโค

1. สาสนกถาวณฺณนา

[878] อิทานิ สาสนกถา นาม โหติฯ ตตฺถ ติสฺโส สงฺคีติโย สนฺธาย ‘‘สาสนํ นวํ กต’’นฺติ จ ‘‘อตฺถิ โกจิ ตถาคตสฺส สาสนํ นวํ กโรตี’’ติ จ ‘‘ลพฺภา ตถาคตสฺส สาสนํ นวํ กาตุ’’นฺติ จ เยสํ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ เอกจฺจานํ อุตฺตราปถกานํ; เต สนฺธาย ตีสุปิ กถาสุ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ สติปฏฺฐานาติอาทิ สาสนํ นาม สติปฏฺฐานาทโย เจว อริยธมฺมา, กุสลาทีนญฺจ เทสนาฯ ตตฺถ เยสํ ภควตา เทสิตา สติปฏฺฐานาทโย, ฐเปตฺวา เต อญฺเญสํ วา สติปฏฺฐานาทีนํ กรเณน อกุสลาทีนํ วา กุสลาทิภาวกรเณน สาสนํ นวํกตํ นาม ภเวยฺย, กิํ ตํ เอวํ กตํ เกนจิ, อตฺถิ วา โกจิ เอวํ กโรติ, ลพฺภา วา เอวํ กาตุนฺติ ตีสุปิ ปุจฺฉาสุ โจทนตฺถํ วุตฺตํฯ เสสํ สพฺพตฺถ ยถาปาฬิเมว นิยฺยาตีติฯ

สาสนกถาวณฺณนาฯ

2. อวิวิตฺตกถาวณฺณนา

[879-880] อิทานิ อวิวิตฺตกถา นาม โหติฯ ตตฺถ ยสฺส ปุคฺคลสฺส โย ธมฺโม ปจฺจุปฺปนฺโน, โส เตน อวิวิตฺโต นามาติ อิทํ สกสมเย สนฺนิฏฺฐานํฯ ยสฺมา ปน ปุถุชฺชเนน เตธาตุกา ธมฺมา อปริญฺญาตา, ตสฺมา โส เอกกฺขเณเยว สพฺเพหิปิ เตธาตุเกหิ ธมฺเมหิ อวิวิตฺโตติ เยสํ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ เตสญฺเญว, เต สนฺธาย ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ ผสฺเสหีติอาทิ สพฺเพสํ ผสฺสาทีนํ เอกกฺขเณ ปวตฺติโทสทสฺสนตฺถํ วุตฺตํฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ

อวิวิตฺตกถาวณฺณนาฯ

3. สญฺโญชนกถาวณฺณนา

[881-882] อิทานิ สญฺโญชนกถา นาม โหติฯ ตตฺถ ยสฺมา อรหา สพฺพํ พุทฺธวิสยํ น ชานาติ, ตสฺมา ตสฺส ตตฺถ อวิชฺชาวิจิกิจฺฉาหิ อปฺปหีนาหิ ภวิตพฺพนฺติ สญฺญาย ‘‘อตฺถิ กิญฺจิ สญฺโญชนํ อปฺปหาย อรหตฺตปฺปตฺตี’’ติ เยสํ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ มหาสงฺฆิกานํ, เต สนฺธาย ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ อตฺถิ กิญฺจิ สกฺกายทิฏฺฐีติอาทิ อรหโต สพฺพสํโยชนปฺปหานทสฺสนตฺถํ วุตฺตํฯ สพฺพํ พุทฺธวิสยนฺติ ปญฺหทฺวเย อรหโต สพฺพญฺญุตญฺญาณาภาเวน ปฏิเสโธ กโต, น อวิชฺชาวิจิกิจฺฉานํ อปฺปหาเนนฯ อิตโร ปน เตสํ อปฺปหีนตํ สนฺธาย เตน หีติ ลทฺธิํ ปติฏฺฐเปติฯ สา อโยนิโส ปติฏฺฐาปิตตฺตา อปฺปติฏฺฐิตาว โหตีติฯ

สญฺโญชนกถาวณฺณนาฯ